25 มิถุนายน 2552
วันนี้อาจารย์ สอน เรื่อง ความเสี่ยงในการสอบบัญชีและการควบคุมภายใน
ความเสี่ยงในการสอบบัญชี(Audit Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่ผู้สอบบัญชีแสดงความเห็นที่ไม่เหมาะสมเมื่องบการเงินแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงอันเป็นสาระสำคัญ

ความเสี่ยงในการสอบบัญชีมี 3 ประเภท คือ

1.ความเสี่ยงสืบเนื่อง (Inherent Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่อยู่ในสิ่งที่เราตรวจสอบ เป็นความเสี่ยงที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ผู้สอบบัญชีจะใช้ดุลยพินิจเยี่ยงผู้ประกอบวิชาชีพในการประเมินความเสี่ยงใน 2 ระดับ คือ

1.1 ความเสี่ยงในระดับของงบการเงิน จะพิจารณาจากงบการเงินโดยรวมว่างบการเงินมีโอกาสแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงอย่างเป็นสาระสำคัญได้อย่างไร มองแบบกว้าง ๆ มองในส่วนของผู้บริหาร

ปัจจัยที่ใช้ประเมินความเสี่ยงในระดับงบการเงิน
· ลักษณะทางธุรกิจของกิจการ เช่น กิจการที่ผลิตสินค้าเป็นไปตามสมัยนิยม อาจมีความเสี่ยงที่สินค้าจะล้าสมัยได้ กิจการที่มีรายการกับบุคคล หรือเกี่ยวข้องกันเป็นจำนวนมาก อาจรวมรายการผิดปกติที่เกิดขึ้นระหว่างกัน
· ความซื่อสัตย์ ประสบการณ์และความรู้ของผู้บริหาร และการเปลี่ยนแปลงผู้บริหารในระหว่างงวดการตรวจสอบ เช่น ผู้บริหารที่ไม่มีความซื่อสัตย์ อาจสั่งให้มีการจัดทำงบการเงินที่ผิดไปจากความเป็นจริง ถ้าผู้บริหารไม่มีประสบการณ์และการเปลี่ยนผู้บริหารระหว่างงวด อาจทำให้การจัดทำงบการเงินมีความผิดพลาดได้
· แรงกดดันที่ผิดปกติต่อผู้บริหาร เช่น กิจการล้มเหลว หรือขาดทุนต่อเนื่อง
· ปัจจัยซึ่งกระทบต่ออุตสาหกรรมที่กิจการดำเนินการอยู่ เช่น สถานการณ์ทางเศรษฐกิจ สภาพการแข่งขัน การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี ความต้องการของลูกค้า วิธีปฏิบัติที่ใช้โดยทั่วไปในอุตสาหกรรม
1.2 ความเสี่ยงในระดับของยอดคงเหลือในบัญชีและประเภทรายการ เป็นความเสี่ยงที่มาจากงบการเงินจะประเมินความเสี่ยงที่รายการบัญชีแต่ละบัญชี มีโอกาสแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงอย่างเป็นสาระสำคัญมากน้อยแค่ไหน

ปัจจัยที่ใช้ประเมินความเสี่ยงในระดับของยอดคงเหลือในบัญชีและประเภทรายการ
· ความซับซ้อนของรายการ และเหตุการณ์อื่นที่ต้องใช้ผลงานของผู้เชี่ยวชาญ
·ความเป็นไปได้ที่สินทรัพย์จะสูญหายหรือถูกยักยอก เช่น เงินสด ซึ่งเป็นสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องมาก อาจสูญหาย หรือบิดเบือนได้ง่ายกว่าสินทรัพย์ถาวร
· รายการผิดปกติและซับซ้อน รายการที่ไม่ผ่านการประมวลผลตามปกติ โดยเฉพาะรายการที่เกิดขึ้น ณ วันสิ้นงวดหรือใกล้วันสิ้นงวด เช่น รายการปรับปรุงที่ผิดปกติ

2. ความเสี่ยงจากการควบคุม (Control Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่ระบบบัญชี หรือระบบการควบคุมภายในไม่สามารถป้องกัน หรือตรวจพบ และแก้ไขการแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงได้อย่างทันเวลา เช่น กิจการไม่มีนโยบาย หรือแนวทางในการปฏิบัติงาน ทำให้ไม่มีการแบ่งแยกหน้าที่งานที่ทำอย่างเพียงพอ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่งานที่เกี่ยวข้องกับสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่อง
ระบบการควบคุมภายในที่ดี ควรเป็นระบบที่สามารถป้องกันผลเสียหายที่อาจเกิดขึ้นจากความเสี่ยงสืบเนื่องได้

3. ความเสี่ยงจากการตรวจสอบ (Detection Risk) หมายถึง ความเสี่ยงที่วิธีการตรวจสอบเนื้อหาสาระ ซึ่งผู้สอบบัญชีจะไม่สามารถตรวจพบการแสดงข้อมูลที่ขัดต่อข้อเท็จจริงที่มีอยู่ในยอดของบัญชีหรือประเภทของรายการ ซึ่งอาจเกิดจากสาเหตุ
· การสุ่มตัวอย่าง ตัวอย่างที่เลือกอาจไม่ใช่ตัวแทนที่แท้จริงของประชากร
· ใช้วิธีตรวจสอบผิด ใช้วิธีการตรวจสอบไม่ตรงกับเรื่องที่ตรวจสอบ
· มีความพกพร่องในการปฏิบัติงาน
ผู้สอบบัญชีไม่สามารถขจัดความเสี่ยงในการสอบบัญชีให้หมดไปได้โดยสิ้นเชิง แต่อาจลดความเสี่ยงในการสอบลงถึงระดับหนึ่งที่ผู้สอบบัญชียอมรับได้ (Acceptable Audit Risk) ซึ่งทำได้โดยการวางแผนการตรวจสอบที่มีประสิทธิภาพ การควบคุมคุณภาพงานสอบบัญชีในแต่ละงาน และการให้คำปรึกษาแก่ผู้ช่วยผู้สอบบัญชี สอบอย่างระมัดระวังรอบคอบ

คำศัพท์บัญชีที่ควรรู้

1. Accounting standand มาตราฐานการบัญชี

2.Administrative review การตรวจสอบด้านบริหาร
3.Audit working papers กระดาษทำการสอบบัญชี

4.Performance audit การตรวจสอบการปฏิบัติการ
5.Substantive test การทดสอบสาระสำคัญ
6.Real account บัญชีแท้
7.Preaudit การตรวจสอบก่อนการปฏิบัติการ
8.Joint cost ต้นทุนร่วม
9.Forecasting การประมาณการ
10.Devaluation การลดค่าเงินตรา